Okres przedświąteczny dla wielu osób wiąże się z wyborem prezentów dla bliskich. Dla niektórych jest to stresujący czas: kończą projekty w pracy, przygotowują się do rozliczenia roku, a do tego mierzą się z organizacją świąt i zakupem prezentów. Pojawiający się stres uruchamia zachowania driverowe. Jak zatem wygląda zakup prezentów pod wpływem drivera? W tej świąteczno-noworocznej atmosferze zapraszam do lektury tekstu pisanego z lekkim przymrużeniem oka.

Każdy z nas znajduje się pod wpływem przynajmniej jednego z pięciu driverów. Codziennie odtwarzamy swój skrypt życiowy (nieświadomy plan na życie) w mniejszej skali – w wielokrotnie powtarzanych sekwencjach w różnych sytuacjach. Drivery mają zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Im bardziej jesteśmy zestresowani, tym bardziej ujawnia się nasz podstawowy driver i jego negatywne aspekty. Czas przedświątecznych zakupów pozwala zaobserwować następujące reakcje, charakterystyczne dla poszczególnych driverów:

Driver Bądź doskonały

Osoba z tym driverem zwykle traktuje zakup prezentów tak jak inne wyzwania: musi być idealnie. Poświęca dużo czasu na wybór najlepszej opcji: szuka najlepszego pomysłu, porównuje różne produkty. Jeśli nie ma pomysłów, a musi kupić więcej prezentów, może poczuć się przeciążona. Kiedy już po licznych porównaniach wybierze prezent – proces zaczyna się ponownie. Prezent trzeba przecież idealnie zapakować. Może się zdarzyć, że analizy i porównania będzie przeciągać tak bardzo, że nie zdąży zrealizować jakiegoś planu, za co obwini siebie. Zwykle jednak ma już przemyślany wariant awaryjny. Najczęściej wybiera prezenty dopasowane do osoby i okoliczności wręczania. Częściej wybiera prezenty praktyczne, chyba że osoba obdarowana lubi mniej użytkowe przedmioty. Jeśli zauważy, że prezent nie podoba się obdarowanemu, będzie miała tendencję do odczuwania winy lub frustracji, ponieważ w swoim odczuciu zawiodła.

Driver Bądź silny

Osoba z tym driverem zwykle traktuje zakup prezentów jak zło konieczne. Najchętniej poprosiłaby o to kogoś innego. Jeśli już musi kupować sama często jest zagubiona: chciałaby wybrać dobry prezent, ale nie wie, co ktoś chciałby otrzymać. Najchętniej wybiera prezenty praktyczne, a jeśli w danej rodzinie jest na to przyzwolenie – daje pieniądze, aby obdarowany sam kupił to, co uzna za potrzebne. Stara się dobrać prezent do osoby, ale trudno jej emocjonalnie zaangażować się w wybór. Jeśli może, podpytuje bliskich co mogłaby kupić danej osobie. Częściej wybiera prezenty praktyczne i niezobowiązujące: alkohol, książki, płyty lub te przedmioty, o których wie, że dana osoba chciałaby je otrzymać. Jeśli zauważy, że prezent nie podoba się obdarowanemu, będzie miała tendencję do poczucia, że jest nieważna i nie potrafi spełniać potrzeb innych.

Driver Sprawiaj przyjemność

Osoba z tym driverem zwykle chętnie kupuje prezenty. Widzi je jako miłe gesty budujące przyjemną atmosferę. Często dba też o drobiazgi dla dalszych znajomych. Zastanawia się nad tym jaki prezent wybrać, aby komuś się podobał, ale też, aby nie urazić innych osób w danym gronie. Jej prezenty często są przyjemne, jednak nie odnoszą się do rzeczywistych preferencji danej osoby. Mogą to być różnego rodzaju zestawy prezentowe, ładnie opakowane, ale bez osobistego charakteru, np. zestawy słodkości czy też komplet do sushi (dla osoby, która nie jest jego miłośnikiem). Jeśli kupuje rzeczy bardziej osobiste zwykle wybiera je sama, ponieważ zakłada, często mylnie, że wie co podobałoby się obdarowanemu. Jeśli zauważy, że prezent nie podoba się obdarowanemu, będzie miała tendencję do zakłopotania, smutku, ale też odczuwania urazy ze względu na brak wdzięczności obdarowanego.

Driver Staraj się

Osoba z tym driverem zwykle entuzjastycznie angażuje się w wybór prezentów. Stara się wybrać jak najlepszy prezent dla danej osoby. Może jednak być sfrustrowana brakiem czasu, jako że robi równocześnie kilka innych rzeczy, np. stara się także zakończyć zobowiązania zawodowe, wyprawić święta i zaplanować imprezę sylwestrową. Może się zdarzyć, że ze względu na dużą ilość różnych spraw nie uda jej się zamówić tego co planowała. Irytuje się wtedy na zewnętrzne okoliczności, które uniemożliwiły jej kupno dobrego prezentu. Najczęściej wybiera prezenty dopasowane do preferencji obdarowanego, mając cichą nadzieję, że będą lepsze od innych, a przynajmniej lepsze od prezentów osób, z którymi (jawnie lub nie) rywalizuje. Jeśli zauważy, że prezent nie podoba się obdarowanemu, będzie miała tendencję do złości ze względu na doświadczoną porażkę.

Driver Spiesz się

Osoba z tym driverem zwykle entuzjastycznie zabiera się za szukanie prezentów, jednak często już na starcie jest nieco spóźniona, więc robi to pospiesznie i w dużym chaosie. Szybko się nudzi i angażuje w inne sprawy. Może wybrać jakiś prezent, który planuje kupić przy okazji załatwiania innej sprawy, ale nie zdążyć z jego zakupem. Kiedy okaże się, że nie jest już dostępny – spontanicznie wybiera inny. Może się zdarzyć, że ma prezent, ale zapomina o opakowaniu. Kupuje je zatem w biegu, na ostatnią chwilę, może więc nie do końca pasować. Prawdopodobnie spóźni się przez to na spotkanie. Najczęściej planuje wybrać prezent dopasowany do osoby, ale ze względu na chaos organizacyjny często zdarza się, że musi improwizować. Jeśli zauważy, że prezent nie podoba się obdarowanemu poczuje się odrzucona.

Jak żyć?

Jesteśmy i będziemy pod wpływem driverów. Im większy stres nam towarzyszy, tym bardziej manifestuje się nasz dominujący driver i jego negatywne aspekty. Jeśli zatem czujesz, że doświadczasz nieadekwatnie dużo poczucia winy i frustracji (Bądź doskonały), braku ważności i niedopasowania (Bądź silny), złości i zazdrości (Staraj się), zakłopotania i urazy (Sprawiaj przyjemność) lub odrzucenia i osamotnienia (Spiesz się) – spróbuj zatrzymać się na chwilę, zrelaksować i poszukać autentycznych relacji z bliskimi osobami. Święta mogą być ku temu dobrą okazją, jednak zależy to od tego, którą stronę drivera – negatywną czy pozytywną – wykorzystamy.

Powyższe podsumowanie powstało w oparciu o wnioski z książek wskazanych w bibliografii. Oczywiście żaden z autorów nie analizował procesu kupowania prezentów, jednak na podstawie opisów zachowań związanych z danym driverem można założyć jak taki proces mógłby wyglądać. Przykłady podane w tekście inspirowane są doświadczeniami własnymi i bliskich mi osób 🙂 Jeśli interesuje Cię jak w związku z tym rozpoznać driver (sterownik) u drugiej osoby zerknij na artykuł: Jak rozpoznać driver w 15 minut?

Jeśli masz ochotę zagłębić się nieco w temat driverów – zobacz też ich szczegółowe opisy:
– Driver: Bądź silny – analiza;
– Driver: Bądź doskonały – analiza;
– Driver: Staraj się – analiza;
– Driver: Sprawiaj przyjemność – analiza.
Opis drivera Spiesz się zamieszczę niebawem.

Bibliografia:
Kahler, T. (2008). The Process Therapy Model. Little Rock: Taibi Kahler Associates, Inc.
Klein, M. (2013). Intimate Relationships: Pain and Joy. Winchester / Washington: Psyche Books