Jak jeszcze lepiej rozpoznać swój skrypt życiowy? A może przez labirynt? Lubiłam labirynty gdy byłam dzieckiem, ale później zapomniałam zupełnie o takiej aktywności. Teraz trafiłam na jeden w zupełnie nieoczekiwanej formie – jako narzędzie wspierające odkrywanie skryptu. Opisał je James Buryska na łamach Transactional Analysis Journal.

Kilka słów o konstrukcji
Labirynt oparty jest na sześciu głównych zakazach, a konkretniej na przyzwoleniach z nimi związanych – są to kluczowe koncepcje w analizie transakcyjnej. Zakazy te to:
– nie bądź (dotyczy przyzwolenia na przetrwanie);
– nie bądź tym, kim jesteś (dotyczy przyzwolenia na stawanie się indywidualnym);
– nie dorastaj (dotyczy przyzwolenia na dorastanie);
– niech ci się nie uda (dotyczy przyzwolenia na efektywność).
– nie bądź blisko (dotyczy przyzwolenia na intymność);
– nie bądź dzieckiem (dotyczy przyzwolenia na zabawę).

Istnieje znacznie więcej zakazów (i przyzwoleń) kluczowych dla skryptu życiowego, jednak autor zidentyfikował wskazanych sześć jako bazowe, w powiązaniu z którymi mogą rozwinąć się inne.
/Jeśli chcesz przybliżyć sobie jak analiza transakcyjna wyjaśnia koncept zakazów i przyzwoleń zerknij TUTAJ/.

Poszczególne kolumny labiryntu odnoszą się kolejno do ww. 6 zakazów, a bloki w danym wierszu pokazują progres (od lewej do prawej), tj. na ile rozwinęło się dane przyzwolenie.

A teraz do dzieła!
Zerknij na załączony arkusz:

Możesz go pobrać w wersji pdf tutaj: labirynt skryptu.

Nie stanowi on jeszcze labiryntu – pomiędzy poszczególnymi blokami są otwarte przejścia. Samodzielnie tworzysz swój własny labirynt, właśnie gdy zamykasz poszczególne przejścia. Każdy z bloków odnosi się do tego jakim człowiekiem jesteś lub jak działasz. W przypadku niektórych stwierdzeń uznasz, że odnoszą się one do Ciebie. Przy innych uznasz, że nie pasują do Ciebie, nie zgadzasz się z nimi. Jeśli poczujesz, że nie zgadasz się ze stwierdzeniem zamknij dany blok z lewej strony, w ten sposób:

Jeśli „nie!” jest dobitne, zamknij dany blok także z góry, w ten sposób:

Przeczytaj wszystkie stwierdzenia i zdecyduj dla każdego bloku czy ma otwarte przejścia czy też jest zamknięty z lewej lub z lewej oraz od góry.

W przypadku ostatniego bloku w każdym z wierszy zadaj sobie dodatkowo pytanie „Czy ja robię tak aktualnie?” np. „Czy ja aktualnie cieszę się tym, że żyję?”. Jeśli odpowiesz, że tak lub częściowo tak – pozostaw ten blok otwarty (pomiędzy napisem „Czy ja?” pozostanie zatem otwarte „wyjście” z bloku). Jeśli jednak odpowiesz „nie” – zamknij blok również z prawej strony w ten sposób:

Zrobione? Masz zatem gotowy swój labirynt. Przejdź go teraz poruszając się przez wszystkie bloki od startu do końca. Twoim zadaniem jest przejść przez każdy blok jeśli to możliwe (tj. jeśli nie jest zamknięty z wszystkich 3 stron) w najprostszy możliwy sposób. Przykład:

Jak widzisz na przykładzie, kiedy to możliwe poruszaj się wzdłuż bloków, ale jeśli napotkasz zamknięte przejścia – znajdź najprostszą możliwą drogę tak, aby dostać się do każdego bloku (o ile nie jest zupełnie zamknięty) i aby poruszać się do przodu.

Interpretacja

Uwaga – nie przechodź do poniższych opisów bez wcześniejszego wykonania zadania!
Zaspokoisz ciekawość, ale odbierzesz sobie możliwość skorzystania z narzędzia!

.

.

.

.

.

.

.

.

Zrobione? Ok, to zerknij poniżej:

Kiedy blok jest otwarty z każdej strony oznacza to, że masz bezwarunkowe przyzwolenie, aby być lub działać w taki sposób. Gdy jest zamknięty z każdej strony jest to sygnał, że masz bezwarunkowy zakaz w tym obszarze.

Kiedy pojawia się blokada, która uniemożliwia przejście przez poszczególne bloki, tak że linia wychodzi do góry i wraca w dół – jest to sygnał, że pojawia się warunkowe przyzwolenie lub warunkowy zakaz, np.:

Jeśli blok jest zamknięty od prawej i lewej, tak że można do niego wejść, ale nie można przejść bezpośrednio do kolejnego bloku jest to ślepy zaułek. Teoretycznie jest OK, ale nie zaprowadzi Cię dalej. Kiedy w labiryncie pojawia się duża ilość ślepych zaułków można spodziewać się, że osoba, która go narysowała odczuwa znaczny poziom frustracji.

Kiedy natomiast dostajesz się do bloku poprzez pętlę taką jak ta poniżej – jest to tzw. pętla Małego Profesora, który „przechytrza” w ten sposób zakaz, znajduje sposób na eksplorowanie obszaru z innej strony.

Na koniec zwróć uwagę na narysowaną linię. Czy w przypadku ślepego zaułka linia nieznacznie wchodzi do bloku i zaraz wychodzi czy też okala cały napis, eksploruje dany blok? Czy zaznacza cały napis czy może poszczególne słowa? A jak w przypadku innych pętli / obejść? Może to wskazywać na poziom dostępności danego przyzwolenia.

Zobacz teraz czy wyłania się spójny obraz – duża ilość blokad / obejść w danym wierszu lub kolumnie, powtarzalny schemat. Kolumny dotyczą kolejno zakazów (od lewej):
– nie bądź (dotyczy przyzwolenia na przetrwanie);
– nie bądź tym, kim jesteś (dotyczy przyzwolenia na stawanie się indywidualnym);
– nie dorastaj (dotyczy przyzwolenia na dorastanie);
– niech ci się nie uda (dotyczy przyzwolenia na efektywność).
– nie bądź blisko (dotyczy przyzwolenia na intymność);
– nie bądź dzieckiem (dotyczy przyzwolenia na zabawę).

Podsumowanie

Jak Ci się podoba? Dla mnie to ciekawe, inspirujące narzędzie pozwalające na moment refleksji. Jednak jak wskazuje James Buryska – z pewnym przymrużeniem oka. Labirynt nie dotyka głębszych kwestii, a jedynie tego, co wykonujący już wie o sobie. Nie jest to profesjonalne narzędzie diagnostyczne, a raczej opcja poeksplorowania skryptu w nieco luźniejszej formie.

Bibliografia:
Buryska, J. (1976). The Freehand Script Maze. Transactional Analysis Journal, Vol 6(2), Apr 1976, 160-166.