Koncepcja adaptacji osobowości jeśli dla mnie jednym z najbardziej praktycznych zagadnień Analizy Transakcyjnej. Rozpoznanie adaptacji osobowości (a także drivera ściśle z nią związanego) pozwala nam lepiej zrozumieć daną osobę, a także dopasować styl komunikacji oraz metody pracy do jej potrzeb. Ważna jest także świadomość własnej adaptacji i przyjrzenie się temu, jak sami funkcjonujemy, jakie mamy potrzeby, oczekiwania względem innych oraz kanały komunikacji.

Dzisiejszy wpis będzie nieco inny niż zwykle – dzielę się z Wami obszernym zestawieniem informacji na temat adaptacji osobowości i rozwinięcia tej koncepcji.

Krótki rys historyczny

Koncepcję adaptacji osobowości opracowali Paul Ware i Taibi Kahler (twórca pojęć takich jak: miniskryp, drivery), a jej początki sięgają lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. Początkowo każdy z nich pracował nad jej elementami osobno, ale szybko zaczęli dzielić się swoimi wnioskami i współpracować. Koncepcją tą zainteresowali się także Vann Joines i Ian Stewart (autorzy m.in. „AT dzisiaj”), którzy rozwinęli jej elementy, wprowadzili swoje nazwy i napisali książkę „Personality Adaptations” (2002). Nad rozwojem swojego modelu pracował także nadal Taibi Kahler, który opracował Process Therapy Model i wydał książkę pod tą samą nazwą (2008). Podkreśla on w niej, że model rozwijał się, a część informacji przedstawionych w „Personality Adaptations” Joinesa i Stewarta wymaga zaktualizowania. Przyjmuję zatem, że model Taibiego Kahlera jest najbardziej rozwinięty. Jest przy tym niezwykle klarowny i użyteczny. W prezentowanym zestawieniu zawarłam wnioski z kolejnych modeli (Paula Ware’a; Vanna Joinesa i Iana Stewarta oraz Taibiego Kahlera). Są pomiędzy nimi subtelne różnice, które pokazują jak rozwijała się koncepcja. Sam Kahler także rozwijał i modyfikował swoją koncepcję i finalnie w jego książkach można znaleźć różne nazwy poszczególnych typów. Najbardziej aktualna koncpecja to Process Communication Model.

Czy mam tylko jedną adaptację?

Jest sześć adaptacji, czy też typów, jak je określa Kahler, związanych z poszczególnymi driverami. Nie oznacza to jednak, że każdy z nas ma tylko jeden typ (jedną adaptację). Paul Ware pisał  o tym, że każdy ma przynajmniej jedną adaptację, ale wiele osób nie ma czystego typu. Vann Joines i Ian Stewart podzielili adaptacje na działania i przeżycia oraz stwierdzili, że każdy ma przynajmniej jedną adaptację działania oraz jedną adaptację przeżycia. Najczęściej prezentujemy tylko jedną z nich, ale po uważnym przyjrzeniu się zauważalne będą cechy tej drugiej. Możliwe jest też, że poszczególne osoby będą prezentować w jakimś stopniu inne adaptacje. Według tego modelu pracuje obecnie wielu analityków transakcyjnych. Taibi Kahler rozwinął jednak tę koncepcję stwierdzając, że każdy z nas ma w sobie wszystkie typy w różnym natężeniu – tworzą piętra. Jeden typ, którego mamy największe natężenie, stanowi dla nas bazę. Jeśli pozytywnie rozwiążemy wyzwanie rozwojowe związane z bazą – przejdziemy do fazy, tj. typu znajdującego się na kolejnym piętrze. Strukturę pokazuje poniższa grafika:

Fazowanie wyjaśnia zdaniem Kahlera zmiany zachowania i postaw w toku życia. Możemy w ten sposób przejść przez wszystkie piętra (fazy), choć jest to bardzo rzadkie. Kahler pisze o tym, że 2/3 ludzi przechodzi z podstawowego piętra, związanego z naszym dominującym driverem, do kolejnego, a zatem doświadcza zmagania się z wyzwaniami dla następnego drivera. Tylko 1% ludzi przechodzi przez wszystkie piętra. To, czy zmienimy fazę czy też nie zależy od tego, czy na etapie naszego rozwoju (jeszcze w dzieciństwie) nabyliśmy odpowiednie kompetencje. Zmiana fazy nie świadczy zatem o pełniejszym rozwoju danej osoby. Ktoś, kto w dzieciństwie został wyposażony w niezbędne kompetencje do stawiania czoła różnym wyzwaniom rozwojowym nie będzie miał potrzeby przepracowania tematu powiązanego z danym typem osobowości i nie zmieni fazy – nie oznacza to jednak, że nie rozwija się.

Tyle wstępu do teorii, zapraszam Was teraz do zapoznania się z przeglądem informacji:

ADAPTACJE OSOBOWOŚCI – PRZEGLĄD INFORMACJI:

Jeśli interesuje Cię temat adaptacji osobowości zerknij też na dwa wpisy, z których dowiesz się jak wygląda charakterystyczny dla poszczególnej adaptacji model strukturalny oraz jak manifestują się one w ciele:
– Stany Ja a drivery – model strukturalny;
– Adaptacje osobowości a bioenergetyka (AT i Alexander Lowen).

BIBLIOGRAFIA:
Joines, V.; Stewart, I.(2002). Personality Adaptations. Kegworth and North Carolina: Lifespace Publishing and Chapel Hill.
Kahler, T. (2008). The Process Therapy Model. Little Rock: Taibi Kahler Associates, Inc.
Ware, P. (1983). Personality Adaptations (Doors to Therapy). Transactional Analysis Journal, Vol 13(1), Jan 1983, 11-19.
Collignon, G.; Legrand, P.; Parr, J. (2012). Parlez-vous Personality? Process Communication for Coaches. Paris: Kahler Communication Europe.